Vierhonderd bouwers melden zelf fraude aan en krijgen
geen vrijwaring boetes
Bijna vierhonderd bouwbedrijven hebben de afgelopen dagen
bekend jarenlang kartelafspraken te hebben gemaakt. Door
schoon schip te maken voorkomen zij uitsluiting van overheidsopdrachten.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) bood tot 1
mei bouwbedrijven de kans te melden dat zij verboden vooroverleg
pleegden of prijsafspraken maakten. Zij worden daarvoor
beboet. ,,Ik ontkom er niet aan'', zegt directeur-generaal
P. Kalbfleisch van de NMa. Waardevolle informatie
wordt overigens beloond met verlaging van de boete.
De NMa doet al sinds 2001 onderzoek naar marktverstorende
afspraken in de bouw. Een parlementaire enquête wees
in 2002 uit dat bouwbedrijven jarenlang ,,op systematische
wijze en op grote schaal'' kartelafspraken
maakten.
De NMa zal de schaduwboekhoudingen die zij heeft gekregen
niet automatisch doorspelen aan justitie. Alleen als zij
stuit op praktijken van omkoping of zware bedreiging wordt
het openbaar ministerie ingeschakeld.
Vorig jaar december legde de NMa 22 bouwbedrijven al boetes
op van in totaal 100,8 miljoen euro. Daarbij ging het vooral
om grote beursgenoteerde bouwbedrijven, waaronder VolkerWessels,
Heijmans en BAM. Ook het bouwbedrijf Koop, waarvan de schaduwboekhouding
openbaar werd wat tot nader onderzoek leidde, kreeg miljoenenboetes.
Kalbfleisch wil nog niet ingaan op de aard van de informatie
die de bouwers de afgelopen dagen hebben verstrekt. ,,We
hebben nog geen tijd gehad het door onze vingers te laten
gaan.'' Sommige bouwbedrijven stuurden informatie per post,
andere kwamen met steekwagens bij de NMa
aan.
Bedrijven uit de sectoren grond-, weg- en waterbouw, de
burgerlijke en utiliteitsbouw (woningen en kantoren) en
de installatiesector hebben betrokkenheid bij een kartel
gemeld. De NMa denkt nu, door eerder onderzoek en deze meldingen,
,,een goed beeld'' te hebben van wat zich
in de sector heeft afgespeeld.
De branche-organisatie
AVBB zegt dat bouwbedrijven die samen 70 procent
van de omzet van de Nederlandse bouw vertegenwoordigen informatie
hebben aangeleverd. Volgens het Economisch Instituut voor
de Bouwnijverheid zijn er in Nederland ten minste 14.300
middelgrote en grotere bouwbedrijven. De sector bepleit
al enige tijd een generaal pardon. Volgens Kalbfleisch ligt
dit buiten de competentie van de NMa.
Het lijkt erop dat de grote bouwbedrijven in Nederland
op de valreep ernst hebben gemaakt met het 'opschonen'
van hun administraties. Voor 1 mei konden ze hun
schaduwboekhoudingen inleveren bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit
(NMa). Bijna vierhonderd bedrijven meldden zich aan bij
de kartelpolitie, waaronder de vijftien grootste bouwers.
In aantallen gaat het slechts om 1 procent van de
ruim 40.000 bouwondernemingen in Nederland; in
geld gemeten staat het beperkte aantal bedrijven voor zeventig
procent van de 50 miljard euro totaalomzet. Vrijwillige
aanmelding kan een betrokken bedrijf een mindering van de
boete opleveren, maar voor de NMa geldt over het algemeen
het principe dat wie gezondigd heeft, betalen moet. Tot
nu toe heeft de mededingingsautoriteit 22 bouwers wegens
illegale prijsafspraken bijna 101 miljoen euro aan boetes
opgelegd.
Het is wat vroeg om te juichen, maar dat de grote bouwbedrijven
gehoor gaven aan de oproep om hun resten groezelig verleden
op te ruimen, is alleen maar goed. Kartels, ooit algemeen
in Nederland, zijn allang bij wet verboden. Strikte naleving
alsmede opsporing en vervolging van boosdoeners dient de
belangen van consument of opdrachtgever. Zij zijn de onwetende
slachtoffers over wier hoofden heen prijsafspraken worden
gemaakt. Dit is overigens een aspect dat óók
een rol speelt: moet de gedupeerde schadeloos worden gesteld?
Daar is alles voor te zeggen. Boetes moeten uiteraard
worden betaald, maar ook de slachtoffers van kartels
zouden moeten krijgen waar ze recht op hebben. Dat is een
hard gelag voor de daders maar omdat prijsafspraken behalve
illegaal ook nog eens winstgevend zijn, ligt genoegdoening
van de klanten voor de hand.
De bouwsector kan met het aanmelden van zijn schaduwboekhouding
een nieuwe fase ingaan. Zonder pijn zal de overgang niet
verlopen. Het is nog maar de vraag of alle bedrijven die
nu zo netjes zijn geweest hun daden bij de kartelpolitie
op te biechten, de boetes en eventuele navorderingen zullen
overleven. Zeker minder rendabele ondernemingen kunnen erdoor
in de gevarenzone belanden. De NMa zal haast moeten maken
met het napluizen van de ingeleverde administraties. Hoe
eerder de lucht is geklaard, hoe beter het is. De bouw heeft
te lang in een kwade reuk gestaan. De bouwers hebben dit
aan zichzelf te wijten. Hun kartels zijn gebroken, ze worden
gepakt waar ze gevoelig zijn - in hun portemonnee - en hun
lot is een les voor anderen. De schandvlek van het illegale,
de pijn van de boete en van de langgerekte negatieve publiciteit
zullen hun uitwerking niet missen.
bron: NRC
4:52:38 PM 
|
